DARMA TARIHCESI - Hellen Uygarlığı

    Hellen Uygarlığı : Milattan Önce 1050 - 30 yılları arasında devam etmiştir.

    Hellenlerin ecdadı olan Akalar, milattan önce 1600 ila 1200 yılları arasında, bugün Miken adını verdiğimiz uygarlığı meydana getirerek Yunan yarımadasında, Orta ve Doğu Akdeniz çevrelerinde yoğun ticaret ve kültür faaliyetleri gösterdiler. Suriye ve Anadolu'nun batı kıyılarında ticaret kolonileri (yani sömürge şehirleri) kurdular. Linear B adı ile anılan yazının sahibi olan bu uygarlığın etkileri Hurrilerin sanat eserlerinde bile görülmektedir.
    Daha önceki yıllarda ortaya çıkan Ege göçü yüzünden son bulan bu Aka uygarlığından sonra Hellenler 400 yıl boyunca ilkel bir düzeye düştüler. Yine Ege göçünün bir sonucu olarak Hellas'ın yani Ege civarının, üç büyük topluluğundan Dor boyları, Rodos ve Güneybatı Anadolu'ya göç ettiler. İkinci büyük topluluk olan İon boyları ise, Sisam, Sakız gibi adalarla Orta Batı Anadolu'ya göç ettiler. Üçüncü büyük boy olan Aioller ise Lesbos yani Midilli adası ile Batı Anadolu'nun kuzey kıyılarına göç ettiler. Anadoludaki ilk koloni şehirleri Eski İzmir kazılarında saptandığı gibi m.ö. 1050-1000 tarihleri arasında kuruldular. İon boyları kısa sürede önemli kentler geliştirerek Doğu Akdeniz bölgelerinde seslerini duyurdular. Bu yüzdendir ki Mısırlılar, Mezopotamyalılar ve sonraları İranlılar bütün Hellenleri İyonyalılar olarak adlandırmışlardır. Bugün bizim de Hellenlere Yunanlılar dememiz bu eski doğu geleneğinden dolayıdır.

    Eskilon Evresi (M.Ö. 1050-750). İlk İon ve Aiol yerleşmeleri tarım, balıkçılık ve şarapçılıkla geçinen kentlerdi. Eski İzmir'de yapılan kazıların ilk katlarında gün ışığına çıkarılan evler tek odalıdır. Seramik parçaları hala Attika geleneğini yaşatmaktadır. Uluslararası ticaret henüz mevcut değildi.
    Homeros Dönemi (M.Ö. 750- 700). Homeros'un İliada Destanı'nın ortaya çıktığı dönemde Sisam, Miletos, Ephesos, Erythrai ve İzmir'de olmak üzere, kentler önemli gelişmelere sahne olurlar.
    Durgunluk Dönemi (M.Ö.700-650). Anadolu 7.yüzyıl başında Kimmerlerin istilasına uğramıştır.
    Erken Arkaik Dönem (M.Ö. 650-600). İon uygarlığının ilk parlak dönemi sanat alanında "Oryantalizan stil"in ortaya çıkması ile başlar.
    İon Uygarlığının Altın Çağı (M.Ö.600-545). Bu dönemde Batı Anadolu dünya uygarlığının önderidir.

                      HELLENİSTİK ÇAĞ ( m.ö. 300-30)

    Büyük İskender'in Hellespont'u yani Çanakkale Boğazını geçtği 334 yılı, Hellen Uygarlığı ve bütün dünya için büyük önem taşıyan yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Droysen'den beri "Hellenistik Çağ" olarak bilinen ve Roma İmparatoru Augustus ile son bulan bu tarihi dönemde, Hellen Uygarlığı Asya ve Afrika'ya değin yayılmıştır. İskender'in kültür politikası Şark Dünyasının düşüncesine saygı göstermiş ve böylece Doğu ve Batı arasında bir birleşme eğilimi yaratmıştır. Doğu ruhunun Hellen uygarlığı ile kaynaşmasından, dış görünümü ile Hellenli, ancak özüyle Doğulu olan bir dünya görüşü ortaya çıkmıştır. İskender'e Mısır'da Tanrı Ammon'un oğlu olarak tapınılmıştır. İskender, İran'da bir Persli gibi giyinmiş ve karşısındakilerin kendi önünde kapanıp saygısını belirtmesine izin vermiştir. Böylece kökeni ayrı olan iki düşüncenin bağdaşması, Doğulu dinlerin galip gelerek Hıristiyanlık yolu ile Avrupa'ya yayılmasına neden olmuştur.
    Hellenistik Uygarlık Anadolu'da gelişip büyümüştür. Burada, daha önceleri Hellen kültürünün sağlam bir temeli vardı. Anadolu-İon sentezi, kalıntıları bugün dahi bütün dünyayı derin bir şekilde etkileyen ileri bir uygarlığın doğup gelişmesini sağlamıştır.
    Hellenistik Dönem boyunca Anadolu'yu iki değişik tipte krallar yönetmiştir. Aiolia'da ve İonia'da egemen olan Bergama kralları (M.Ö. 283-133) gerçek Hellen Uygarlığının temsilcileri ve koruyucularıdır. Bitynia kralları da (M.Ö 327-74) Hellen Uygarlığının önderleri olmuşlardır. Buna karşılık Pontus kralları (M.Ö.302-36), İskender'in dış görünümüyle Hellen'li olan ancak Doğulu içerik taşıyan kültür politikasını yürütmüşlerdir. Kommegene kralları da bu ikinci tipin temsilcileridirler.
    Hellen dünyası, Hellenistik Dönem boyunca bir ekonomik atılım yapmıştır. Doğu dünyası ile ilişkiler sayesinde ayrıca İskenderiye, Rodos, Bergama ve Efes gibi başkentlerin önderliğinde canlı bir ticaret geliştirmişlerdir. Bu dönem boyunca fen bilimlerinde de bir ilerleme görülmektedir. İonia filozofları tarafından, 6.yüzyılda kurulan astronomi ve geometri gibi fen bilimleri, büyük bir olasılıkla ilk olarak İskenderiye'de Hellenistik Dönem sürecinde açık bir şekilde ortaya konmuştur. Zengin kütüphanesi ile Bergama, bu dönemlerin büyük bilim ve eğitim merkezlerinden biri olmuştur.